autor: TKW Kancelaria
data publikacji: 22.03.2025 r.
W praktyce obsługi prawnej przedsiębiorstw oraz osób fizycznych często pojawia się pytanie dotyczące możliwości zawarcia ugody z wierzycielem już po wydaniu wyroku sądowego, w sytuacji gdy postępowanie egzekucyjne zostało zainicjowane. Niniejszy artykuł analizuje prawne możliwości zawieszenia działań komorniczych oraz przedstawia praktyczne aspekty zawierania skutecznych ugód na etapie postępowania wykonawczego.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, prawomocny wyrok sądowy nie wyklucza możliwości zawarcia ugody między stronami. Kodeks postępowania cywilnego nie wprowadza ograniczeń czasowych co do możliwości ugodowego rozwiązania sporu, nawet gdy postępowanie egzekucyjne zostało już wszczęte. Ugoda na tym etapie stanowi wyraz autonomii woli stron i może przynieść korzyści zarówno dłużnikowi, jak i wierzycielowi.
Należy podkreślić, że ugoda zawarta po wydaniu wyroku nie podważa jego prawomocności, lecz modyfikuje sposób wykonania nałożonych nim obowiązków. Przykładowo, strony mogą uzgodnić rozłożenie należności na raty, odroczenie terminu płatności czy nawet częściowe umorzenie zobowiązania w zamian za natychmiastową spłatę pozostałej kwoty.
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują kilka mechanizmów umożliwiających zawieszenie prowadzonej egzekucji. W kontekście zawierania ugód na szczególną uwagę zasługują następujące podstawy prawne:
Zawieszenie egzekucji na wniosek wierzyciela (art. 820 k.p.c.) – wierzyciel, będąc dysponentem postępowania egzekucyjnego, może w każdym czasie złożyć żądanie o zawieszenie działań komorniczych. Jest to najprostsza i najbardziej elastyczna forma wstrzymania działań komornika.
Zawieszenie egzekucji z mocy prawa (art. 819 k.p.c.) – następuje w określonych sytuacjach, m.in. w przypadku śmierci strony, utraty zdolności procesowej czy też braku organu powołanego do reprezentacji strony.
Zawieszenie egzekucji na wniosek dłużnika (art. 822 k.p.c.) – możliwe w ściśle określonych przypadkach, np. gdy dłużnik złożył skargę na czynności komornika.
Rozłożenie świadczenia na raty przez sąd (art. 320 k.p.c.) – dłużnik może zwrócić się do sądu o rozłożenie świadczenia na raty, co może skutkować zawieszeniem postępowania.
W praktyce, przy zawieraniu ugody z wierzycielem, najczęściej wykorzystywaną podstawą zawieszenia działań komorniczych jest żądanie wierzyciela. Warto pamiętać, że samo podjęcie negocjacji nie wstrzymuje działań prowadzonych przez komornika – konieczne jest formalne zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
Zawarcie efektywnej ugody wymaga przemyślanego podejścia oraz znajomości kilku kluczowych zasad:
Przed przystąpieniem do negocjacji niezbędne jest rzetelne oszacowanie możliwości finansowych dłużnika. Propozycja, która nie uwzględnia realnych możliwości płatniczych, z dużym prawdopodobieństwem nie zostanie zrealizowana, co może skutkować powrotem do przymusowego ściągania należności i utratą zaufania wierzyciela.
Propozycja ugodowa powinna zawierać: Kwotę zobowiązania (z uwzględnieniem ewentualnego umorzenia części należności) Harmonogram spłat (terminy oraz wysokość poszczególnych rat) Zabezpieczenie wykonania ugody (np. weksel, przewłaszczenie na zabezpieczenie) Konsekwencje niewykonania warunków ugody
Ugoda może zostać zawarta w różnych formach prawnych: Ugoda sądowa – zawierana przed sądem, ma moc równą wyrokowi sądowemu Ugoda zawarta przed mediatorem – po zatwierdzeniu przez sąd ma moc ugody sądowej Ugoda pozasądowa – zawierana bezpośrednio między stronami, ma charakter umowy cywilnoprawnej Wybór odpowiedniej formy zależy od konkretnej sytuacji, stopnia zaufania między stronami oraz potrzeby zabezpieczenia interesów wierzyciela.
Po zawarciu ugody niezbędne jest formalne zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Procedura wygląda następująco: Wierzyciel składa do komornika prowadzącego działania wykonawcze żądanie jej zawieszenia, powołując się na zawartą ugodę. Komornik wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania. W przypadku, gdy ugoda przewiduje całkowitą spłatę zadłużenia, wierzyciel może złożyć żądanie o umorzenie postępowania po otrzymaniu pełnej kwoty.
Skuteczna ugoda powinna równoważyć interesy zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. Z perspektywy wierzyciela kluczowe znaczenie ma zabezpieczenie wykonania zobowiązania. Można to osiągnąć poprzez:
Klauzulę przyspieszającą wymagalność – w przypadku nieuiszczenia którejkolwiek z rat, cała należność staje się natychmiast wymagalna.
Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji (art. 777 § 1 pkt 4 lub 5 k.p.c.) – pozwala na uniknięcie ponownego postępowania sądowego w przypadku niewykonania ugody.
Ustanowienie zabezpieczeń rzeczowych – np. hipoteka, zastaw, przewłaszczenie na zabezpieczenie.
Poręczenie osoby trzeciej – zwiększa prawdopodobieństwo odzyskania należności.
Z perspektywy dłużnika istotne jest natomiast uzyskanie:
Pisemnego zobowiązania wierzyciela do niepodejmowania dalszych działań podczas realizacji ugody.
Złożenia przez wierzyciela żądania o zawieszenie postępowania prowadzonego przez komornika.
Zobowiązania wierzyciela do złożenia wniosku o umorzenie postępowania po całkowitej spłacie zadłużenia.
Kwestia podziału środków uzyskanych w toku egzekucji jest istotnym aspektem całego procesu windykacyjnego. Należy mieć świadomość, że nie cała kwota wyegzekwowana od dłużnika trafia do wierzyciela. Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji, komornik pobiera opłaty egzekucyjne, które pomniejszają kwotę przekazywaną wierzycielowi.
Standardowa opłata stosunkowa pobierana przez komornika wynosi od 8% do 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia. W przypadku egzekucji świadczeń pieniężnych jest to zazwyczaj 15% wartości wyegzekwowanej kwoty. Oznacza to, że z każdych 1000 zł wyegzekwowanych przez komornika, do wierzyciela trafia około 850 zł.
Warto zauważyć, że w niektórych przypadkach, np. przy egzekucji alimentów, opłata stosunkowa może być niższa (5%). Istotne jest również, że opłaty egzekucyjne obciążają dłużnika, jednak w praktyce, gdy nie można ich wyegzekwować od dłużnika, pomniejszają one kwotę otrzymaną przez wierzyciela.
Ponadto komornik potrąca z wyegzekwowanej kwoty również inne koszty egzekucyjne, takie jak wydatki na korespondencję, dojazdy czy wyceny. Te dodatkowe koszty również mogą pomniejszyć kwotę przekazywaną wierzycielowi.
Z tego powodu zawarcie ugody z dłużnikiem może być korzystniejsze dla wierzyciela, gdyż pozwala uniknąć kosztów egzekucyjnych i otrzymać większą część należności.
Podpisanie ugody stanowi dopiero początek procesu regulowania zadłużenia. Po zawarciu porozumienia następuje szereg działań, które mają kluczowe znaczenie dla skuteczności całego procesu.
Po pierwsze, dłużnik powinien bezwzględnie przestrzegać harmonogramu spłat określonego w ugodzie. Każde opóźnienie czy brak wpłaty może skutkować anulowaniem ugody i powrotem do standardowej procedury egzekucyjnej. Warto prowadzić szczegółową dokumentację dokonanych wpłat, zachowując potwierdzenia przelewów lub wpłat.
Po drugie, wierzyciel zobowiązany jest do monitorowania realizacji ugody. W przypadku terminowego wywiązywania się przez dłużnika z zobowiązań, wierzyciel powinien wstrzymać się od podejmowania dalszych kroków egzekucyjnych. Realizacja ugody wymaga zatem współpracy obu stron.
W przypadku całkowitej spłaty zadłużenia zgodnie z warunkami ugody, wierzyciel powinien wystawić dłużnikowi stosowne pokwitowanie oraz złożyć do komornika wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Jest to formalność niezbędna do zakończenia sprawy w dokumentacji komorniczej.
Warto również pamiętać, że terminowa realizacja ugody może pozytywnie wpłynąć na historię kredytową dłużnika. Po spłacie zadłużenia dłużnik może zwrócić się do wierzyciela z prośbą o wystawienie zaświadczenia o spłacie zadłużenia, które może być pomocne w przyszłych relacjach z instytucjami finansowymi.
Należy podkreślić, że skuteczne wykonanie ugody leży w interesie obu stron – dłużnik unika dodatkowych kosztów związanych z egzekucją, a wierzyciel odzyskuje swoją należność w sposób zaplanowany i przewidywalny.
Zawarcie ugody na etapie postępowania egzekucyjnego może przynieść wymierne korzyści wszystkim zaangażowanym stronom:
Uniknięcie egzekucji z majątku, która często wiąże się ze sprzedażą aktywów poniżej ich wartości rynkowej Możliwość rozłożenia spłaty na raty dostosowane do możliwości finansowych Szansa na częściowe umorzenie zadłużenia (w tym odsetek lub kosztów) Uniknięcie negatywnych konsekwencji egzekucji dla reputacji biznesowej
Szybsze odzyskanie przynajmniej części należności Uniknięcie kosztów związanych z długotrwałą egzekucją Zwiększenie prawdopodobieństwa odzyskania wierzytelności w porównaniu z egzekucją przymusową Możliwość utrzymania relacji biznesowych z dłużnikiem
Zawarcie ugody na etapie działań komorniczych stanowi efektywne rozwiązanie zarówno dla dłużników, jak i wierzycieli. Prawidłowo skonstruowana ugoda może doprowadzić do zawieszenia egzekucji i wypracowania warunków spłaty zadłużenia akceptowalnych dla obu stron.
Kancelaria Radców Prawnych Tkaczyk Kopeć Wrembel specjalizuje się w reprezentowaniu klientów podczas negocjacji oraz w opracowywaniu ugód zabezpieczających interesy dłużników. Zespół kancelarii z powodzeniem wynegocjował setki ugód, często uzyskując korzystne warunki spłaty zobowiązań, w tym znaczące redukcje zadłużenia.
Oferta kancelarii obejmuje kompleksową obsługę procesu ugodowego: od analizy sytuacji prawno-finansowej klienta, przez przygotowanie strategii negocjacyjnej, reprezentację w rozmowach, po przygotowanie dokumentacji ugodowej i zabezpieczenie jej wykonania.
Przedsiębiorcy i osoby fizyczne zmagające się z problemem egzekucji prowadzonej przez komornika powinni rozważyć konsultację z doświadczonymi prawnikami, którzy pomogą ocenić możliwości zawarcia ugody oraz przeprowadzą przez cały proces negocjacyjny. W kwestiach związanych z egzekucją profesjonalne wsparcie prawne może stanowić klucz do odzyskania stabilności finansowej i ochrony majątku.