autor: Radca Prawny Andrzej Kopeć
data publikacji: 26.08.2024 r.
Pierwszym etapem w procesie restrukturyzacji firmy jest analiza stanu zadłużenia przedsiębiorstwa. Trzeba ustalić strukturę wierzycieli, wysokość zadłużenia oraz źródło powstania wierzytelności.
Pożyczka gotówkowa/ kredyt – przedsiębiorcy korzystają z niej najczęściej. Jest to standardowa pożyczka, z reguły na dowolny cel związany z prowadzeniem działalności gospodarczej. Co do zasady, Banki udzielają takich pożyczek bez zabezpieczenia na majątku Przedsiębiorcy, gdy pożyczona kwota nie przekracza 400 – 500 tys PLN. Udzielana na okres spłaty nieprzekraczający 10 lat.
Pożyczka konsumencka – przedsiębiorcy korzystają z tego typu pożyczek, jednak zgodnie z umową, pieniądze pożyczone od Banku nie mogą być przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej. W praktyce jest różnie, często przedsiębiorcy sięgają po tego typu rozwiązanie, ponieważ jest to najprostszy środek do otrzymania dodatkowego finansowania. Bank z reguły nie weryfikuje na co środki zostały przeznaczone. Zarówno pożyczka gotówkowa, jak i pożyczka konsumencka może zostać poddana restrukturyzacji.
Kredyt hipoteczny – kredyt zabezpieczony na nieruchomości należącej do Przedsiębiorcy może zostać poddany restrukturyzacji, jednak obowiązują inne zasady niż w przypadku pożyczek bez zabezpieczenia.
Leasing operacyjny – przedsiębiorcy często korzystają z tego rozwiązania, gdy chcą wziąć np. maszynę lub samochód. Przedmiot leasingu należy w dalszym ciągu do leasingodawcy, a leasingobiorca może za miesięczną opłatą z niego korzysta. Zobowiązanie leasingowe może zostać objęte układem w postępowaniu naprawczym.
Leasing finansowy – tak samo, jak w sytuacji leasingu operacyjnego, leasing finansowy służy najczęściej do zakupu maszyn, czy pojazdów. W odróżnieniu od leasingu operacyjnego, leasing finansowy charakteryzuje się tym, że właścicielem przedmiotu leasingu jest Przedsiębiorca.
Linia kredytowa – przedsiębiorcy bardzo często wybierają ten rodzaj finansowania, z uwagi na elastyczność. Linia kredytowa pozwala na zapewnienie „cash flow” w przedsiębiorstwie. Na ogół wykorzystywana do nabywania towarów. Wykorzystywana przede wszystkim w przypadku, gdy mamy bardzo długie terminy płatności za nasze towary lub usługi. Linia kredytowa może zostać objęta układem w postępowaniu naprawczym.
ZUS – wszelkie zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mogą zostać objęte układem w postępowaniu naprawczym.. Należy jednak pamiętać, że w postępowaniu restrukturyzacyjnym w żadnym stopniu nie można dokonać umorzenia kapitału pozostałego do spłaty.
Urząd Skarbowy – wszelkie zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego mogą zostać objęte układem w postępowaniu naprawczym. Należy w to wliczyć niezapłacone podatki VAT, jak i podatek dochodowy, od czynności cywilnoprawnych, czy podatek od nieruchomości.
Zobowiązania wynikające z niezapłaconych faktur – wszelkie przeterminowane zobowiązania wobec kontrahentów.
Identyfikacja wierzycieli i ich roszczeń
Kolejnym krokiem jest dokładne ustalenie kto jest naszym wierzycielem np. Bank Spółdzielczy, Spółka, czy Urząd Skarbowy. Ustalenie dokładnej wysokości zadłużenia (tutaj z pomocą przychodzi wyciąg z Biura Informacji Kredytowej (BIK) oraz z czego to zobowiązanie wynika, np. niezapłacona faktura VAT, podatek dochodowy, czy umowa kredytu/ pożyczki.
Na tym etapie kluczowe jest dokładne przeanalizowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Należy ustalić źródła problemów finansowych, ustalić wartość majątku, oszacować wysokość zobowiązań, a także określić możliwości generowania środków pieniężnych. Na podstawie zebranych danych tworzony jest szczegółowy plan restrukturyzacji, który powinien zawierać:
Budżet restrukturyzacji: Oszacowanie kosztów związanych z całym procesem. Tutaj należy uwzględnić koszty sądowe, wynagrodzenie doradcy restrukturyzacyjnego i wynagrodzenie kancelarii prawnej, która nas reprezentuje w całym procesie.
Po opracowaniu planu następuje jego wdrożenie. Na tym etapie kluczowe jest:
Monitorowanie postępów: Regularna analiza realizacji planu i porównywanie osiągniętych wyników z założonymi celami.
Restrukturyzacja to proces dynamiczny, w którym sytuacja może ulegać zmianom. Dlatego ważne jest ciągłe monitorowanie postępów i dostosowywanie planu do nowych warunków. W razie wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności, plan może wymagać modyfikacji.
Monitorowanie obejmuje:
Modyfikacja planu może dotyczyć:
Zmiana harmonogramu: W przypadku opóźnień lub przyspieszenia realizacji poszczególnych działań, konieczna może być korekta harmonogramu.
Podstawowym aktem prawnym regulującym restrukturyzację zadłużenia w Polsce jest ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. Ustawa ta szczegółowo określa:
Procedurę postępowania: np. zgłaszanie wniosków/ zażaleń, przeprowadzanie głosowań, aspekty formalne wniosku o zatwierdzenie układu, warunki zatwierdzenia układu, warunki przyjęcia układu, kształt karty do głosowania.
Na poziomie międzynarodowym nie istnieje jednolity system regulacji restrukturyzacji zadłużenia. Istnieją jednak liczne konwencje i umowy międzynarodowe, które mają na celu harmonizację przepisów w tym zakresie. Przykładowo:
Unia Europejska również podejmuje działania na rzecz harmonizacji przepisów dotyczących postępowań naprawczych, co ma szczególne znaczenie w przypadku przedsiębiorstw działających transgranicznie, dostępne akty prawne to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000.
Skuteczna restrukturyzacja wymaga ścisłej współpracy na gruncie ekonomii, prawa, finansów, jak również zarządzania zasobami ludzkimi. Doradca finansowy dostarcza danych i analiz, które są niezbędne do opracowania planu restrukturyzacji (prognozy finansowe), natomiast prawnik dba o to, aby plan ten był zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.
W procesie naprawy naszej firmy nie zapomnijmy również o doradcy restrukturyzacyjnym, który pełni kluczową rolę dla skuteczności postępowania. Jest to podmiot, który czuwa nad całym procesem i jego zgodnością z przepisami. Doradca restrukturyzacyjny łączy w sobie umiejętności wnikliwego prawnika, sprawnego menedżera, a ponadto doświadczonego ekonomisty. Wiedza z zakresu prawa, ekonomii i zarządzania jest niezbędna dla tej roli.
Podczas procesu restrukturyzacji przedsiębiorstwa, niejednokrotnie potrzebna będzie wiedza specjalisty z zakresu danego sektora gospodarki. Dla przykładu, gdy chcemy uzdrowić firmę z sektora transportowego, warto skorzystać z usług konsultingowych menedżera, który ma doświadczenie w tej branży.
Dobrze dobrani specjaliści zapewniają większe możliwości negocjacyjne. Należy pamiętać, że negocjacje to najważniejsza strona postępowań restrukturyzacyjnych. Warto też skorzystać z wiedzy ekspertów w danej branży. Oczekiwania wierzycieli należy zestawić z możliwościami spłaty Przedsiębiorcy, a następnie sporządzić propozycje spłaty wierzytelności.
Dobór odpowiedniej metody restrukturyzacji zależy od wielu czynników. Między innymi: od wysokości zadłużenia, charakteru przedsiębiorstwa, ilości wierzycieli, możliwości finansowych danej firmy, a także, stopnia problemów finansowych oraz jak bardzo dana firma wymaga naprawy.
Do wyboru mamy kilka rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Celem każdego z nich jest między innymi zawarcie układu z wierzycielami. Układ z wierzycielami to formalne porozumienie między dłużnikiem a jego wierzycielami, które ma na celu zmianę warunków spłaty zobowiązań.
Postępowanie o zatwierdzenie układu – najszybsze, a na dodatek najtańsze ze wszystkich postępowań. Toczy się poza Sądem, a wyłącznie pod nadzorem doradcy restrukturyzacyjnego. Najczęściej wybierany rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego.
Instrumenty finansowe odgrywają kluczową rolę w procesie naprawczym przedsiębiorstwa, umożliwiając przedsiębiorstwom na przekształcenie istniejących zobowiązań w nowe formy finansowania, które są bardziej dostosowane do ich aktualnej sytuacji finansowej. Jednym z najczęściej wykorzystywanych instrumentów są obligacje zamienne.
Obligacje zamienne – co to jest?
Obligacje zamienne to specjalny rodzaj obligacji, które dają posiadaczowi prawo do zamiany ich na inne papiery wartościowe emitenta, najczęściej akcje. W kontekście naprawczym, obligacje zamienne są często wykorzystywane do:
Jak obligacje zamienne są wykorzystywane w postępowaniu restrukturyzacyjnym?