Optymalizacja podatkowa w trakcie restrukturyzacji firmy – jak robić to legalnie?

W dzisiejszym dynamicznym środowisku gospodarczym restrukturyzacja często staje się koniecznością dla firm dążących do poprawy efektywności operacyjnej. Jednym z kluczowych aspektów każdej reorganizacji jest jej wymiar podatkowy. Umiejętne zaplanowanie zmian strukturalnych może przynieść znaczące korzyści fiskalne, jednak granica między legalną optymalizacją a niedozwolonym unikaniem opodatkowania bywa cienka. W tym artykule przeanalizujemy, jak przeprowadzić restrukturyzację z uwzględnieniem aspektów podatkowych w sposób zgodny z prawem i bezpieczny dla przedsiębiorstwa.

Granice legalnej optymalizacji a klauzula GAAR

Optymalizacja podatkowa jest legalnym działaniem, polegającym na takim kształtowaniu działalności gospodarczej, by w granicach obowiązującego prawa minimalizować obciążenia podatkowe. Natomiast unikanie opodatkowania, które może zostać zakwestionowane przez organy skarbowe, polega na sztucznym konstruowaniu czynności, których głównym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z celem i przedmiotem przepisu ustawy podatkowej.

Czym jest klauzula GAAR?

Ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (General Anti-Avoidance Rule – GAAR) stanowi narzędzie, które umożliwia organom podatkowym kwestionowanie korzyści podatkowych osiągniętych poprzez czynności uznane za sztuczne. Klauzula została wprowadzona do polskiego systemu prawnego w 2016 roku i jest zawarta w Ordynacji podatkowej.

Jak uniknąć zastosowania klauzuli GAAR?

Aby restrukturyzacja nie została zakwestionowana na podstawie klauzuli GAAR, należy upewnić się, że:

• Czynności mają uzasadnienie gospodarcze wykraczające poza same korzyści podatkowe
• Struktura transakcji nie jest nadmiernie skomplikowana w stosunku do realizowanych celów gospodarczych
• Wybrana forma działania odpowiada rzeczywistym zamiarom stron i ekonomicznej treści operacji

Warto pamiętać, że uzasadnienie biznesowe restrukturyzacji powinno być solidnie udokumentowane, co znacząco zmniejsza ryzyko zakwestionowania transakcji przez organy podatkowe.

Wybór formy restrukturyzacji z uwzględnieniem skutków podatkowych

Każda metoda restrukturyzacji niesie ze sobą odmienne konsekwencje podatkowe, które mogą znacząco wpłynąć na opłacalność całego przedsięwzięcia. Profesjonalne doradztwo podatkowe na tym etapie jest niezbędne, aby wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie.

Przekształcenie w spółkę z o.o.

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej bądź spółki osobowej w spółkę z o.o. jest jedną z najczęściej wybieranych form restrukturyzacji. Z podatkowego punktu widzenia kluczowe jest:

• Neutralność podatkowa w zakresie podatku dochodowego (kontynuacja podatkowa)
• Możliwość przejęcia straty podatkowej pod określonymi warunkami
• Brak VAT od wnoszonych składników majątku
• Konieczność sporządzenia planu przekształcenia i wyceny majątku

Łączenie i podział spółek

Procesy fuzji i podziału mogą być atrakcyjne podatkowo, jeśli są przeprowadzane z zachowaniem zasad neutralności podatkowej. Należy jednak pamiętać o:

• Warunkach neutralności podatkowej łączenia i podziału określonych w ustawie o CIT
• Możliwości kontynuacji amortyzacji przejmowanych składników majątku
• Konieczności utrzymania działalności przez minimum 2 lata po połączeniu/podziale, aby zachować neutralność podatkową
• Możliwości wykorzystania strat podatkowych łączonych podmiotów (z pewnymi ograniczeniami)

Aport przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części (ZCP)

Wniesienie aportem całego przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części do spółki kapitałowej może być korzystne podatkowo, gdyż:

• Nie podlega opodatkowaniu VAT
• Może być neutralne podatkowo w zakresie podatku dochodowego
• Umożliwia odroczenie opodatkowania do momentu sprzedaży udziałów/akcji

Wykorzystanie ulg i preferencji podatkowych

Odpowiednio zaplanowana restrukturyzacja może pozwolić na zachowanie albo uzyskanie dostępu do korzystnych rozwiązań podatkowych. Właściwe formy opodatkowania pozwalają na maksymalizację korzyści fiskalnych.

Ulga B+R i IP Box po restrukturyzacji

Firmy prowadzące działalność badawczo-rozwojową bądź wykorzystujące kwalifikowane prawa własności intelektualnej powinny zadbać o:

• Zachowanie prawa do ulgi B+R po przekształceniu albo połączeniu
• Możliwość kontynuacji preferencyjnego opodatkowania w ramach IP Box (5% stawka podatku)
• Właściwą dokumentację prowadzonych prac B+R i wytworzonej własności intelektualnej

Specjalne Strefy Ekonomiczne i Polska Strefa Inwestycji

Restrukturyzacja spółki działającej w SSE bądź korzystającej ze zwolnień w ramach PSI wymaga szczególnej uwagi, gdyż:

• Zmiana formy prawnej przedsiębiorcy może wymagać zmiany zezwolenia strefowego
• Sukcesja prawna w zakresie decyzji o wsparciu w PSI jest możliwa pod określonymi warunkami
• Naruszenie warunków zezwolenia/decyzji może skutkować utratą prawa do zwolnienia

Planowanie podatkowe z wykorzystaniem struktury grupy bądź rezydencji

Organizacja działalności w formie grupy spółek bądź wykorzystanie jurysdykcji o korzystniejszych reżimach podatkowych może przynieść wymierne korzyści, jednak wymaga uwzględnienia licznych ograniczeń. Profesjonalne doradztwo podatkowe jest tutaj niezbędne.

Możliwości i ograniczenia międzynarodowego planowania podatkowego

W kontekście międzynarodowym warto rozważyć:

• Utworzenie podatkowej grupy kapitałowej (PGK), która umożliwia wspólne rozliczanie podatku dochodowego
• Wykorzystanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
• Optymalizację struktury finansowania wewnątrzgrupowego
• Wybór odpowiednich form opodatkowania dla poszczególnych podmiotów w grupie

Przepisy o CFC i exit tax jako ograniczenia optymalizacji

Planując międzynarodową strukturę podatkową, należy uwzględnić:

• Przepisy o kontrolowanych spółkach zagranicznych (CFC), które mogą prowadzić do opodatkowania dochodów zagranicznych spółek zależnych w Polsce
• Exit tax, czyli podatek od niezrealizowanych zysków w przypadku przeniesienia aktywów, rezydencji podatkowej bądź działalności za granicę
• Dyrektywy ATAD i ATAD2 ograniczające agresywne planowanie podatkowe

Zabezpieczenie interesów podatkowych przez interpretacje indywidualne

Jednym z najskuteczniejszych sposobów minimalizacji ryzyka podatkowego w trakcie restrukturyzacji jest uzyskanie interpretacji indywidualnej.

Kiedy warto wystąpić o interpretację?

O interpretację indywidualną warto wystąpić:

• Przed podjęciem kluczowych decyzji restrukturyzacyjnych
• W przypadku skomplikowanych bądź nietypowych operacji restrukturyzacyjnych
• Gdy przepisy podatkowe są niejednoznaczne albo budzą wątpliwości
• Gdy wartość planowanych transakcji jest znacząca
• Przy zmianie form opodatkowania na skutek restrukturyzacji

Zakres ochrony wynikający z interpretacji

Należy pamiętać, że:

• Interpretacja indywidualna chroni podatnika, który zastosował się do jej treści, przed negatywnymi konsekwencjami podatkowymi
• Ochrona nie obejmuje przypadków, gdy stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe różnią się od opisanych we wniosku
• W niektórych przypadkach bardziej odpowiednim instrumentem może być opinia zabezpieczająca w zakresie klauzuli GAAR

Podsumowanie: Bezpieczna restrukturyzacja z profesjonalnym wsparciem

Optymalizacja podatkowa w trakcie restrukturyzacji to skomplikowany obszar, wymagający połączenia wiedzy z zakresu prawa handlowego i podatkowego. Prawidłowo przeprowadzona może przynieść znaczące korzyści dla przedsiębiorstwa, jednak niewłaściwe działania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych.

Dlatego tak istotne jest, aby reorganizacja była przeprowadzana pod okiem doświadczonych specjalistów. Kancelaria TKW Tkaczyk Kopeć Wrembel w Gdyni i Gdańsku oferuje kompleksowe wsparcie prawne w zakresie restrukturyzacji i optymalizacji podatkowej. Nasze doradztwo podatkowe realizowane jest przez zespół radców prawnych specjalizujących się w prawie gospodarczym, restrukturyzacyjnym i podatkowym, którzy pomogą przeprowadzić ten proces w sposób bezpieczny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

Zapraszamy do kontaktu w celu omówienia indywidualnych potrzeb i możliwości optymalizacji podatkowej w ramach planowanej restrukturyzacji. Profesjonalne doradztwo podatkowe na tym etapie to inwestycja, która zwróci się w postaci bezpieczeństwa prawnego i odpowiednio dobranych form opodatkowania przynoszących korzyści fiskalne w przyszłości.