Fundacja rodzinna to instytucja prawna, która pojawiła się w polskim systemie prawnym 22 maja 2023 roku wraz z wejściem w życie ustawy o fundacji rodzinnej. To nowy instrument, który łączy cechy fundacji klasycznej z funkcjami charakterystycznymi dla rozwiązań znanych z systemów anglosaskich, takich jak trust.
W praktyce fundacja rodzinna jest osobą prawną powołaną do:
Fundacja rodzinna posiada pełną osobowość prawną, co w praktyce oznacza, że:
To kluczowa różnica względem innych form – majątek w fundacji jest prawnie oddzielony i chroniony. Fundator traci formalną własność przekazanych aktywów, ale zachowuje kontrolę poprzez odpowiednio skonstruowany statut i swoją pozycję w organach fundacji.
Cecha |
Fundacja tradycyjna |
Fundacja rodzinna |
Cel działania |
Realizacja celów społecznych, gospodarczych, kulturalnych |
Zarządzanie majątkiem rodzinnym i wypłaty dla beneficjentów |
Beneficjenci |
Szeroki krąg osób lub cele ogólne |
Ograniczony krąg – głównie rodzina fundatora |
Elastyczność wypłat |
Ograniczona statutem |
Duża swoboda w dystrybucji środków |
Opodatkowanie |
Różne modele |
Preferencyjne zasady (15% CIT z możliwością zwolnień) |
Kontrola fundatora |
Ograniczona po ustanowieniu |
Fundator może pozostać członkiem zarządu i rady |
Fundacja rodzinna działa na podstawie statutu, który określa zasady zarządzania majątkiem, krąg beneficjentów oraz sposób podejmowania decyzji przez zarząd i radę fundacji. Statut to swoisty „testament żywych” – dokument, który realizuje wolę fundatora nawet po jego śmierci.
Głównym powodem zakładania fundacji rodzinnych jest uporządkowanie dziedziczenia i zabezpieczenie przyszłości kolejnych pokoleń. Fundacja pozwala uniknąć sporów rodzinnych, podziału majątku i utraty kontroli nad rodzinnym przedsiębiorstwem.
W praktyce oznacza to, że:
Fundacja rodzinna chroni majątek przed:
Dla rodzin prowadzących działalność gospodarczą fundacja to gwarancja, że firma pozostanie w rękach rodziny i będzie zarządzana zgodnie z wizją fundatora – nawet po jego śmierci. Fundacja może:
Fundacja może regularnie wspierać beneficjentów poprzez:
Rozpoznajesz potrzebę uporządkowania sukcesji w swojej rodzinie?
Umów się na bezpłatną konsultację – omówimy Twoją sytuację i sprawdzimy, czy fundacja rodzinna to odpowiednie rozwiązanie.
Testament to najprostsze narzędzie sukcesji, ale ma istotne ograniczenia:
Fundacja zapewnia trwałość i kontrolę, których testament nie gwarantuje. Majątek pozostaje w całości, zarządzanie jest profesjonalne, a beneficjenci otrzymują świadczenia bez możliwości roztrwonienia kapitału.
Darowizna przenosi własność majątku za życia, ale wiąże się z:
Fundacja pozwala zachować kontrolę i stopniowo przekazywać świadczenia beneficjentom, chroniąc jednocześnie majątek przed pochopnymi decyzjami.
Holding (struktura spółek) daje kontrolę operacyjną, ale:
Fundacja jest bardziej elastyczna i korzystniejsza podatkowo, szczególnie w długim horyzoncie czasowym. Łączy funkcje holdingu z dodatkowymi mechanizmami ochronnymi.
Trust to konstrukcja popularna w systemach anglosaskich (UK, USA), ale:
Fundacja rodzinna to polski odpowiednik trustu – prawnie pewny, dostosowany do krajowych realiów, akceptowany przez polską administrację i sądy.
Jeśli prowadzisz firmę, którą chcesz przekazać dzieciom lub wnukom bez ryzyka konfliktu i utraty wartości – fundacja jest rozwiązaniem dla Ciebie. Szczególnie polecana dla:
Jeśli posiadasz portfel nieruchomości (mieszkania na wynajem, grunty, nieruchomości komercyjne), fundacja pozwala:
Jeśli posiadasz znaczący portfel inwestycyjny (akcje, obligacje, fundusze), fundacja:
Fundacja jest szczególnie wartościowa, gdy:
Wiek 40-50 lat – faza budowania i zabezpieczania
Wiek 50-60 lat – faza konsolidacji (optymalny moment)
Wiek 60+ – faza aktywnej sukcesji
Kluczowa zasada: Im wcześniej założysz fundację, tym więcej czasu będziesz mieć na optymalizację i dostosowanie struktury do zmieniających się potrzeb rodziny.
Twoja sytuacja:
Prowadzisz firmę wartą 15 mln zł. Masz troje dorosłych dzieci – tylko jedno interesuje się biznesem. Obawiasz się, że po Twojej śmierci dojdzie do sporów: dwoje dzieci będzie chciało wypłaty, a trzecie – przejąć firmę. Podział pakietu kontrolnego zniszczy wartość przedsiębiorstwa.
Rozwiązanie z fundacją:
Efekt: Biznes pozostaje w całości, generuje zyski dla całej rodziny, a zarządzanie jest w rękach kompetentnych osób.
Twoja sytuacja:
Posiadasz 12 mieszkań na wynajem w trzech miastach, które przynoszą 180 tys. zł czyste zysku rocznie. Masz czworo dzieci. Po podziale każde dostałoby po 3 mieszkania – zbyt mało, by opłacało się profesjonalne zarządzanie. Tracisz korzyści skali, optymalizację podatkową i efektywność.
Rozwiązanie z fundacją:
Efekt: Portfel działa efektywnie, dzieci mają stabilne dochody, a majątek rośnie zamiast się rozdrabniać.
Twoja sytuacja:
Jesteś po rozwodzie i masz dwójkę dzieci z pierwszego małżeństwa. Teraz jesteś w nowym związku i masz jedno dziecko. Obawiasz się, że po Twojej śmierci dojdzie do konfliktów między „starszymi” a „młodszymi” dziećmi. Testament może być kwestionowany, a podział majątku – bolesny dla wszystkich stron.
Rozwiązanie z fundacją:
Efekt: Spokój sumienia, że wszystkie dzieci będą traktowane sprawiedliwie, i brak pola do konfliktów.
Twoja sytuacja:
Twoje dziecko ma problemy z zarządzaniem pieniędzmi (uzależnienia, zły związek, brak odpowiedzialności). Boisz się, że gdyby dostało majątek bezpośrednio, roztrwoni go w ciągu kilku lat. Jednocześnie chcesz je zabezpieczyć finansowo.
Rozwiązanie z fundacją:
Efekt: Majątek jest bezpieczny, dziecko wspierane, a Ty masz spokój, że nie pozbawisz go środków do życia.
Twoja sytuacja:
Twoja rodzina od pokoleń budowała majątek. Chcesz, by posiadłości, firma czy portfel nieruchomości pozostały w rodzinie nie tylko dla Twoich dzieci, ale też wnuków i prawnuków. Martwisz się, że jedno nieodpowiedzialne pokolenie zniszczy dorobek kilku poprzednich.
Rozwiązanie z fundacją:
Efekt: Tworzysz trwałą instytucję, która zabezpiecza rodzinę na długie lata – niezależnie od decyzji pojedynczych osób.
Rozpoznajesz się w którymś ze scenariuszy?
Skontaktuj się z nami – przeprowadzimy szczegółową analizę Twojej sytuacji i zaprojektujemy rozwiązanie szyte na miarę Twoich potrzeb.
Od momentu wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej zainteresowanie tym instrumentem systematycznie rośnie:
Okres |
Liczba zarejestrowanych fundacji rodzinnych |
Maj–grudzień 2023 |
ok. 500 |
Styczeń–czerwiec 2024 |
ok. 800 |
Lipiec–grudzień 2024 |
ok. 1200 |
Łącznie (szacunki na koniec 2024) |
ok. 2500 |
Źródło: szacunki na podstawie danych Ministerstwa Sprawiedliwości i analizy rynku prawniczego. Liczby mogą się różnić od oficjalnych statystyk publikowanych z opóźnieniem.
Dane pokazują, że fundacje rodzinne przestają być niszowym rozwiązaniem i stają się standardowym narzędziem planowania sukcesji w Polsce. Eksperci przewidują, że do końca 2025 roku liczba zarejestrowanych fundacji rodzinnych przekroczy 5000.
Fundacja chroni majątek przed podziałem spadkowym, zabezpiecza przyszłość kolejnych pokoleń, eliminuje ryzyko konfliktów rodzinnych i pozwala zachować kontrolę nad sposobem wykorzystania zgromadzonych aktywów – nawet po śmierci fundatora. To połączenie bezpieczeństwa prawnego, optymalizacji podatkowej i spokoju o przyszłość rodziny.
Testament dzieli majątek między spadkobierców, może być kwestionowany i prowadzi do utraty kontroli nad tym, co dzieje się z majątkiem dalej. Fundacja zachowuje majątek w całości, zarządza nim profesjonalnie przez dziesiątki lat i wypłaca świadczenia według ustalonych zasad – bez sporów, podziału i ryzyka roztrwonienia. Testament to punkt końcowy – fundacja to długoterminowa strategia.
Fundacja jest dla:
Praktycznie: jeśli Twój majątek przekracza 2-3 mln zł i zależy Ci na jego uporządkowaniu – fundacja jest warta rozważenia.
Koszty początkowe:
Koszty bieżące (rocznie):
Wniosek: To rozwiązanie dla majątków od kilku milionów złotych wzwyż – wtedy koszty są proporcjonalnie niewielkie do korzyści.
Tak, ale na preferencyjnych zasadach:
Fundacja:
Beneficjenci:
W praktyce: łączne opodatkowanie (fundacja + beneficjent) wynosi ok. 27% – często korzystniej niż PIT (do 32%) + składki ZUS przy prowadzeniu działalności osobiście.
Najlepszy moment: wiek 50-60 lat, gdy majątek jest zgromadzony, sytuacja ustabilizowana, a Ty wciąż aktywnie zarządzasz.
Można wcześniej (40-50 lat): jeśli majątek szybko rośnie i chcesz od razu budować w optymalnej strukturze.
Można później (60+): ale warto się pospieszyć – niektóre korzyści podatkowe wymagają czasu, a ryzyko nieprzewidzianych zdarzeń zdrowotnych rośnie.
Złota zasada: Im wcześniej zaczniesz planować, tym więcej opcji będziesz miał i tym lepiej dostosujesz rozwiązanie do potrzeb rodziny.
Tak, fundator może w każdej chwili odwołać fundację i odzyskać majątek (art. 19 ustawy o fundacji rodzinnej). To istotna różnica względem np. darowizny, która jest nieodwracalna.
Ale uwaga:
Tak, ale z ograniczeniami:
Chroni majątek przed:
NIE chroni przed:
Wniosek: Fundacja to narzędzie sukcesji i zarządzania majątkiem, a nie sposób na „ukrycie” majątku przed wierzycielami. Zakładaj ją z właściwych powodów.
Fundacja działa dalej – to jej największa zaleta!
Po śmierci fundatora:
To jak dobrze napisany „żywy testament” – realizuje wolę fundatora przez dziesiątki lat po jego śmierci.
Tak, statut może być zmieniany, ale zależy to od tego, co sam statut przewiduje:
Dobry statut = elastyczność + stabilność: pozwala na dostosowanie do zmieniających się okoliczności, ale chroni fundamentalne zasady.
Kancelaria TKW Tkaczyk Kopeć Wrembel Kancelaria Radców Prawnych kompleksowo zabezpiecza cały proces zakładania fundacji rodzinnej:
✅ Sporządzamy statuty fundacji rodzinnych – dostosowane do Twojej sytuacji rodzinnej i majątku
✅ Rejestrujemy fundacje rodzinne – prowadzimy postępowanie przed sądem rejestrowym
✅ Kompleksowe doradztwo – analiza prawna, podatkowa i optymalizacja struktury
✅ Bieżąca obsługa fundacji