autor: TKW Kancelaria
data publikacji: 10.12.2025 r.
Praktyczny przewodnik od pomysłu do pierwszego posiedzenia organów
Planujesz zabezpieczyć dorobek życia i przekazać go kolejnym pokoleniom? Fundacja rodzinna to jedno z najskuteczniejszych narzędzi sukcesji w polskim systemie prawnym. Od maja 2023 roku zarejestrowano już prawie 3000 fundacji rodzinnych, a kolejne 2000 wniosków dotyczących założenia fundacji rodzinnej czeka na rozpatrzenie. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez wszystkie etapy zakładania fundacji rodzinnej – od pomysłu do pierwszego posiedzenia organów fundacji.
Zanim udasz się do notariusza w celu założenia fundacji rodzinnej, musisz odpowiedzieć sobie na kilka fundamentalnych pytań. Ten etap często jest pomijany – a to właśnie tutaj powstają fundamenty całej struktury fundacji rodzinnej.
Po co zakładasz tę strukturę? Typowe cele zakładania fundacji rodzinnej to ochrona majątku przed rozdrobnieniem, zabezpieczenie finansowe rodziny, płynna sukcesja firmy rodzinnej czy budowanie kapitału na przyszłe pokolenia. Cele te zapisujesz w statucie fundacji rodzinnej – i to one będą wyznaczać kierunek działania przez kolejne dekady.
Beneficjentem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna, sam fundator, a także organizacja pożytku publicznego (art. 30 ustawy). Zastanów się, kto i na jakich zasadach ma otrzymywać świadczenia z fundacji rodzinnej: stałe wypłaty miesięczne, jednorazowe przy osiągnięciu wieku, finansowanie edukacji? Im precyzyjniej to określisz w statucie, tym mniej konfliktów w przyszłości.
Ustawa o fundacji rodzinnej wymaga powołania zarządu i zgromadzenia beneficjentów. Rada nadzorcza jako jeden z organów fundacji jest obowiązkowa tylko przy ponad 25 beneficjentach (art. 44 ust. 4 ustawy). Przemyśl, kto będzie pełnił poszczególne funkcje w organach fundacji rodzinnej i jak ma wyglądać proces decyzyjny – szczególnie na wypadek Twojej śmierci lub utraty zdolności do czynności prawnych.
Gdy masz już wizję dotyczącą założenia fundacji rodzinnej, czas ją sformalizować. Dokumentacja wymaga formy aktu notarialnego.
Oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej składasz przed notariuszem (albo w testamencie – art. 21 pkt 1 ustawy). Statut to serce całej struktury fundacji rodzinnej – określa cele, zasady wypłat, organy fundacji, sposób ich powoływania i odwoływania, a także procedury zmiany samego statutu.
Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy statut fundacji rodzinnej musi zawierać m.in.: nazwę, siedzibę, cel, sposób określania beneficjentów i zakres ich uprawnień, czas trwania (jeśli oznaczony), wartość funduszu założycielskiego oraz zasady powoływania organów fundacji.
Do wniosku o rejestrację fundacji rodzinnej dołączasz zgody członków organów fundacji na pełnienie funkcji (z adresami do doręczeń), oświadczenie o wniesieniu funduszu założycielskiego oraz spis mienia. Członkowie zarządu i rady nadzorczej – kluczowych organów fundacji – muszą przedstawić zaświadczenia o niekaralności z KRK (art. 45 i 62 ustawy).
Minimalny fundusz założycielski fundacji rodzinnej to 100 000 zł (art. 17 ustawy). Mogą to być środki pieniężne, nieruchomości, udziały w spółkach, papiery wartościowe czy inne aktywa. Przy wniesieniu mienia innego niż gotówka do fundacji rodzinnej konieczna jest wycena – fundator sporządza spis mienia (art. 28 ustawy).
| Rodzaj kosztu | Kwota |
|---|---|
| Opłata sądowa za rejestrację fundacji rodzinnej | 500 zł |
| Opłata za zmianę wpisu | 250 zł |
| Taksa notarialna (przy funduszu 100 tys. zł) | ok. 1 170 zł netto + VAT |
| Zaświadczenie z KRK (za osobę) | 30 zł |
| Minimalny fundusz założycielski | 100 000 zł |
Gdy dokumentacja jest gotowa, składasz wniosek o wpis do Rejestru Fundacji Rodzinnych. To jedyny taki rejestr w Polsce – prowadzi go Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Wniosek o rejestrację fundacji rodzinnej składasz na urzędowym formularzu (wzór określa rozporządzenie MS z 22 maja 2023 r.). Dołączasz statut, spis mienia, zgody członków organów fundacji, zaświadczenia z KRK, oświadczenie o wniesieniu funduszu oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej.
Uwaga: Rejestracja fundacji rodzinnej odbywa się tradycyjnie – papierowo, nie przez Portal Rejestrów Sądowych.
Wyłącznie właściwy dla rejestracji fundacji rodzinnej jest Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim (art. 4 ust. 2 ustawy). Opłata sądowa za rejestrację wynosi 500 zł – bez ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Rejestracja fundacji rodzinnej nie podlega też PCC.
Tu niestety trzeba uzbroić się w cierpliwość przy zakładaniu fundacji rodzinnej. Według najnowszych danych średni czas oczekiwania na wpis wynosi od 2 do nawet 14 miesięcy. Sąd sam przyznaje, że może to potrwać około 6 miesięcy.
Dobra wiadomość: już z chwilą sporządzenia dokumentów założycielskich powstaje fundacja rodzinna w organizacji (art. 23 ust. 1), która może działać, nabywać majątek i zawierać umowy – choć z pewnymi ograniczeniami.
Statystyki rejestracji (stan na 2025 r.)
| Wskaźnik | Wartość |
|---|---|
| Liczba zarejestrowanych FR (do X 2025) | ok. 2 940 |
| Liczba złożonych wniosków | ok. 4 950 |
| Oczekujące na rozpatrzenie | ok. 1 400 |
| Średni czas rejestracji | 2-14 miesięcy |
| Najwięcej rejestracji – województwo | mazowieckie (36%) |
Osobowość prawną fundacja rodzinna nabywa z chwilą wpisu do rejestru (art. 4 ust. 1 ustawy). Wcześniej działasz jako „fundacja rodzinna w organizacji” – możesz zawierać umowy i nabywać mienie, ale z pewną ostrożnością. Po wpisie struktura fundacji rodzinnej staje się pełnoprawnym uczestnikiem obrotu gospodarczego.
W ciągu 21 dni od rejestracji fundacji rodzinnej zgłaszasz się do urzędu skarbowego (formularz NIP-8) i urzędu statystycznego (REGON). W ciągu 14 dni musisz też dokonać zgłoszenia fundacji rodzinnej do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Dodatkowo zakładasz rachunek bankowy – bank będzie potrzebował dokumentów założycielskich, statutu i postanowienia o wpisie.
Opracuj regulaminy działania organów fundacji rodzinnej, zasady prowadzenia spisu mienia, procedury wypłaty świadczeń i politykę inwestycyjną. Ustal harmonogram posiedzeń organów fundacji i sposób dokumentowania uchwał. To fundamenty sprawnego funkcjonowania fundacji rodzinnej na lata.
Na pierwszym posiedzeniu zarząd – główny organ fundacji – potwierdza objęcie funkcji, przyjmuje regulamin działania i omawia bieżące sprawy – w tym strategię zarządzania majątkiem fundacji rodzinnej. Zgromadzenie beneficjentów jako kolejny organ fundacji zbiera się co najmniej raz w roku, aby zatwierdzić sprawozdanie finansowe i udzielić absolutorium.
Dobra praktyka: Dokumentuj wszystko protokołami.
Proces założenia fundacji rodzinnej, od przygotowania dokumentacji do pełnej rejestracji, trwa obecnie około 8-12 miesięcy. Na ten czas składają się: etap przygotowania koncepcji i dokumentacji (zazwyczaj 1-2 miesiące), sporządzenie aktu notarialnego i zgromadzenie wszystkich wymaganych załączników (około 2-4 tygodni) oraz – co najdłuższe – oczekiwanie na rozpatrzenie wniosku przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim (średnio 6-10 miesięcy).
Warto pamiętać, że fundacja rodzinna w organizacji może rozpocząć działalność już po sporządzeniu dokumentów założycielskich, jeszcze przed formalną rejestracją. Dzięki temu nie tracisz czasu i możesz stopniowo wdrażać procesy zarządzania majątkiem fundacji rodzinnej, choć z pewnymi ograniczeniami w zakresie pełnej zdolności prawnej.
Samą opłatą sądową (500 zł) i taksą notarialną (ok. 1 500 zł z VAT przy minimalnym funduszu) się nie obejdzie przy zakładaniu fundacji rodzinnej. Doliczyć trzeba koszt profesjonalnego doradztwa prawnego i podatkowego – realistycznie cały proces założenia fundacji rodzinnej zamyka się w kwocie 15-50 tys. zł w zależności od złożoności struktury.
Od 2 do 14 miesięcy – w zależności od obciążenia sądu i kompletności dokumentacji fundacji rodzinnej. Średnio około 3-6 miesięcy. Pamiętaj jednak, że możesz działać już jako struktura w organizacji.
Nie. Założycielem fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych. Nie musisz prowadzić działalności gospodarczej – wystarczy, że dysponujesz majątkiem o wartości min. 100 000 zł potrzebnym do założenia fundacji rodzinnej.
Tak, fundator może być jednocześnie beneficjentem fundacji rodzinnej (art. 30 pkt 3 ustawy). To częsta praktyka przy zakładaniu fundacji rodzinnej – pozwala zachować kontrolę i korzystać ze świadczeń.
Możesz zmienić statut fundacji rodzinnej (z zachowaniem formy aktu notarialnego). Możesz też rozwiązać całą strukturę fundacji rodzinnej – ale pamiętaj o konsekwencjach podatkowych i procedurze likwidacyjnej.
Kancelaria TKW Tkaczyk Kopeć Wrembel kompleksowo wspiera przedsiębiorców w zakładaniu i obsłudze fundacji rodzinnych. Oferujemy: analizę sytuacji prawnej i podatkowej, przygotowanie statutu fundacji rodzinnej dopasowanego do Twoich potrzeb, przeprowadzenie całego procesu rejestracji fundacji rodzinnej oraz długoterminowe doradztwo w funkcjonowaniu struktury fundacji rodzinnej i wspieraniu organów fundacji w ich działalności.
Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci zabezpieczyć dorobek życia na pokolenia poprzez założenie fundacji rodzinnej.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. 2023 poz. 326 z późn. zm.); Kodeks cywilny – art. 942 (zakaz testamentów wspólnych)